Gálddoaivvi rávvagat ja njuolggadusat

Rávvagat Gálddoaivvis johtaleapmái

• Gálddoaivvi meahcceguovllu ja Sámmotjeakki-Vadjotjeakki jekkiidsuodjalanguovlu dikšun- ja geavahanplána (julkaisut.metsa.fi)
• Stáhta eatnamiin Davvi-Sámis lea meahciráđđehus suovvan dola cahkkeheami eatnamii gahččan rissiid ja ovssiid geavaheamin sierra lobi haga. Savvojuvvo, ahte fuolahuvvon dollasajit geavahuvvojit alo, go dat lea vejolaš.  Ávkkástala boares dolastallansajiid, jus dakkárat leat.
  • Dolastallan meahccebuollinváruhusa dahje sitnobuollinvára áigge lea gildojuvvon.
• Vánddardeaddji oažžu johtit guovllus juohkehačča vuoigatvuođain (suomagillii).
• Stáhtaeatnamiin Davvi-Sámis Meahciráđđehus diktá bidjat dola eatnamii gahččan rissiin ja ovssiin almmá sierra lobi haga. Olbmuid sávvet geavahit álo vejolašvuođaid mielde fuolahuvvon dolastallanbáikkiid.
  • Meahccebuollinváruhusa áigge dolastallan lea gildojuvvon maiddái huksejuvvon dolastallanbáikkiin.
• Birrasa seasti vánddardeapmi
• Jávrris oažžu bilket ja bivdit áŋkoriin juohkehačča vuoigatvuođa mielde.
• Vuoggaguolástusa várás jávrris dárbbaša guollenáliiddikšunmávssu (eraluvat.fi, suomagillii) (okta stággu) ja Meahciráđđehusa Anárguovllu bivdolobi lohpeguvlui 1564 (eraluvat.fi, suomagillii) jogain ja jávrris moanat stákkut.
• Guolásteaddji: dárkkis guolástusráddjehusa (kalastusrajoitus.fi, suomagillii).

Ovddalgihtii ráhkkaneapmi

Mátketelefovnnaid gullon

• Vaikko Suoma mátketelefonfierpmit gokčet viidát riikka, de Gálddoaivvi meahcceguovllus sáhttet leat báikkit, main telefovdna ii gullo. Dárkkis mátketelefonfierpmi govčču iežat telefonoperáhtoris. Dasa lassin leat álo báikkit, main mátketelefovdna ii doaimma dahje doaibmá funet. Dalle sáhttá ábuhit dat, ahte manná birastahtti duovdagis badjelii jalges sadjái ja/dahje váldá telefovnna SIM-goartta eret heahteriŋgema boddii. Gánnáha maiddái váldit vuhtii dan, ahte sierralágan mátketelefovnnaid gaskkas leat gullonearut.

Biergasat

• Duottarguovllus jođedettiin olbmos galggašedje leat erenoamážit starges gápmagat ja bieggajeahkki bivut.
• Kárta ja kompássa galget áinnas fárrui ja maiddái idjadanbiergasat, mátkevuoššan, vuosttasveahkkelávka ja doarvái niesti.

Dorvvolašvuohta

• Dálki molsašuddá johtilit erenoamážit álgogeasis ja dálvit. Veahki lea áddjái fidnet heahtedilis iige dat leat álki guhkes gaskkaid ja geainnuhisvuođa dihte. Álggahalli vánddardeaddji ávžžuhit vánddardit fárrolagaid dakkáriin, guhte lea hárjánan johtit meahcis.
• Gánnáha almmuhit vánddardeami johtolatplána ja áigetávvala ustibiidda dahje lagamus oapmahaččaide. Davvi-Sámi luondduguovddáš Siida váldá maiddái vuostá almmuhusaid, muhto vánddardeaddji galgá dalle áinnas muitit almmuhit iežas máhccamis.
• Jus dus reaissustat boahtá heahti, ovdamearkan láhppot, lápmašuvat dahje áiccat meahccebuollima, riŋge nummirii 112 ja daga heahtedillialmmuhusa.
• Váldde mielde vuosttašveahkki dárbašiid.

Jagiáiggit ja sesoŋŋaáiggit

• Cuoŋománnu lea ealaskeamos áigi meahcceguovllus, goas guovllus johtet čuoigit, mohtorgielkájohttit ja bilkejeaddjit. Nubbi sesoŋŋaáigi lea suoidne-borgemánus, goas vánddardeaddjit leat guovllus. Iešalddes guovllus eai leat dáid áiggiidge liiggás olbmot.
• Ruški álgá čakčamánu álggogeahčen ja bistá guokte-golbma vahku. Ruškki ivdnáivuohta molsašuddá jagiid mielde.
• Čuoikaáigi álgá geassemánu gaskkamuttu rájes. Dajahusa mielde čuoika buktá mihcamáraid - vaikko dasto vázzinsoappi veagas. Suoidnemánnu lea vearrámus čuoikaáigi. Muohtahis dálvviid maŋŋá ja goike gesiid diet givssálaš huraideaddjit leat uhcit.
• Bissovaš muohttaga muohttá dábálaččat golggot-skábmamánus. Muohta sáhttá leat uhccán gitta loahpageahčai jagi. Buoremus cuoŋosiivvut deivet njukča-cuoŋománnui. Oktilis muohtagovččas suddá miessemánu gaskkamuttu rádjai. Suddančáziid áigge vánddardeaddji galgá smiehttat gokko rasttilda boršos jogaid ja ádjagiid. Čázi allodat ja dulvvi bistin molsašuddá jahkásaččat.