Gudnejahte luonddu
Biebmoeallit
Lihkadeapmi
Gohtten
Dolastallan
Ribahis vánddardeapmi
Guolásteapmi
Murjen ja guobbariid čoaggin
Sihkkelastin
Riiden
Eará njuolggadusat ja rávvagat
Gildojuvvon doaimmat
Dorvvolašvuohta
Sesoŋŋaáiggit
Gudnejahte luonddu
Soabbada luonddumeahci vánddardeami stivret ortnetnjuolggadusain (pdf 1,6MB, julkaisut.metsa.fi).
Nuba doaibmat ja lihkadit luonddus dan gudnejahttimin. Oahpásmuva maid Vánddardanetikehttii.
Ithan juoge neahtas sisdoaluid, main rihkkut álbmotmeahci njuolggadusaid.
Biebmoeallit
Biebmoeallit eai oaččo leat veaiddalasas. Beatnagat ferte alo doallat gitta.
Lihkadeapmi
Soabbada luonddumeahcis oažžu johtalit birra jagi dušše merkejuvvon vánddardanjohtolagaid mielde. Buot merkejuvvon johtolagat gávdnojit Retkikartta.fis (retkikartta.fi, suomagillii). Soabbatjávrri meahccebiilageaidnu manná Soabbada luonddumeahci lulágeaže ja dan mielde sáhttá geasiáigge vuodjit.
Gohtten
Gohttet oažžu dušše Soabbatjávrri gáttis dolastallanbáikiin ja ovtta manu guhkimustá golbma jándora.
Dolastallan
Dolastallanbáikkit leat golbma sajis:
- Nalijoga lávvu Pyhä-Nattanena johtolaga guoras.
- Soabbatjávrri lávvu ja goahti Finnmárkkubálggis vuolginsaji lahka, Soabbatjávrri gáttis.
- Terävä-Nattanena dolastallanbáiki Finnmárkkubálggis guoras.
Sajusdola bidjan lea gildojuvvon maiddái merkejuvvon dolastallanbáikkiin dalle, go guvlui lea addojuvvon meahccebuollinváruhus (ilmatieteenlaitos.fi, suomagillii).
Ovddasvástádus dolas lea álo olbmos, gii lea bidjan dola.
- Mátkevuoššanbiergasa oažžu geavahit doppe gos lea lobálaš johtalit.
- Vuovde- ja sidnubuollinvirusa áigge rissevuoššanrusttega ávkkástallan ii leat lobálaš daid mielddisbuktán čitnavára dihtii.
Ribahis vánddardeapmi
Luonddumeahci guovllus vánddardat ruskkaheamit. Jáhkkojuvvo, ahte johttit bastet ieža fuolahit iežaset ruskkaid eret meahcis.
Borramušbázahusaid ja eará biobázahusaid sáhtát guođđit vuoiŋŋastanbáikki (Nalijohga ja Pyhä-Nattnen) guoikehivssegii. Soabbatjávrri hivsset guorrana njammamiin, nuba dohko ii oaččo bálkestit kompostabázahusaid dahje eará ruskkaid, vai njammanbohcci ii buđđosuva.
Smávva meari buhtes báhpára dahje kartoŋŋa sáhtát geavahit cahkkehahkan dolastansajis dahje ávdinstobu dollasajis. Eará bázahusaid dego alumiidnafolio sisdoalli báhkaid dahje plastihkka, ii oaččo boaldit dolas, daningo dain sáhttet šaddat bieđgankeahtes bázahusat ja mirkolaš gássat.
Soabbatjávrris lea bázahusbáiki. Loga lasi ribahis vánddardeamis.
Guolásteapmi
Soabbada luonddumeahcis buotlágan ja birrajagáš bivdu lea lobálaš dušše Soabbatjávrris.
Guolásteaddji ferte dárkkistit guolástanráddjehusaid čujuhusas kalastusrajoitus.fi (suomagillii).
Murjen ja guobbariid čoaggin
Soabbada luonddumeahcis ožžot murjet ja guoppardit dušše báikkálaš olbmot, geat leat heaggačálihuvvon Soađegili gielddas ja ásset doppe fásta.
Sihkkelastin
Soabbada luonddumeahcis oažžu sihkkelastit dušše merkejuvvon johtolagaid mielde sihke Soabbatjávrri meahccebiilageainnus.
Riiden
Lea lobálaš dušše Soabbatjávrri meahccebiilageainnus.
Eará njuolggadusat ja rávvagat
Báikkálaš ássiin ja Sámi bálgosa badjeolbmuin leat dihto sierravuoigatvuođat Soabbada luonddumeahcis.
Doaibmabijut mat čuvvot boazodoallolága leat lobálaččat luonddumeahcis. Loga vánddardeamis boazodoalloguovllus.
Gildojuvvon doaimmat
- Beanaráidduin vuodjin.
- Biebmoelliid luovos doallan
- Mohtorfievrruiguin vuodjin
- Ludnen dahje vánddardanráhkadusaid vahágahttin
- Luonddu rievdadeaddji doaibma: ii oaččo
- ráhkadusaid, rusttegiid dahje geainnuid ráhkadeapmi.
- eanaávdnasa dahje ruvkeminerála váldin sihke eana- ja báktevuođu vahágahttin.
- guobbariid, muoraid, miestagiid ja eará šattuid ja daid osiid váldin ja vahágahttin.
- luođos riggeealliid bivdin, goddin dahje áđestallan sihke daid besiid duššadeapmi iige rikkehis ealliid bivdin dahje čoaggin.
- eará doaibmabijut, mat sáhttet váikkuhit oidduheamit luonddumeahci luonddudiliide, eanadahkii dahje ealli- ja šaddošlájaid seailumii.
Dorvvolašvuohta
Oahpásmuva guovllui ovddalgihtii. Máđija alde bissun ja dálkeeinnostusaid ja váruhusaid (ilmatieteenlaitos.fi, suomagillii) čuovvun lea ávkin tuvrra lihkostuvvamis.
- Váddardanbiergasiid ja nisttiid hárrái galgá váldit vuhtii sierra jagiáiggiid.
- Dálvit vánddardeapmi gáibida ollu olbmos. Dálveguovdil leat váttis dálke- ja čuovgadilálašvuođat, dasgo sáhttá leat juoba -40 gráđa buolaš ja skábman lea beaivečuovga dušše soames diimmu. Biegga lasiha mealgat buollaša váikkuhusa.
- Deháleamos vánddardanbiergasiidda gullet buvku, riššat, kárta ja kompássa. Dat galggašedje leat mielde buot oaneheamos beaivemátkkiid áiggege niestti ja juhkamuša lassin. Muitte guođđit almmuhusa alddát, iežat áigedávvalis ja johtolatplánain iežat ustibiidda ja lagas olbmuide dahje iežat idjasadjái. Almmut vejolašvuođaid mielde maiddái dáhpáhuvvan johtolat- ja áigedávvalnuppástusain. Merkes iežat fitnamis stobuid ja lávuid guossegirjái. Heahtedáhpáhusain dákkár merken álkidahttá veahkeheaddjiid barggu. Guovllu gádjunbálvalus lea lágasmearriduvvon vuogi mielde lágiduvvon, ja dasa beassá heahteguovddáža bokte. Muitte almmuhit ahte leat ollen dohko gosa ledje mannamin, amaset duššiid dihte du ohcagoahtit.
- Jus dus reaissustat boahtá heahti, ovdamearkan láhppot, lápmašuvat dahje áiccat meahccebuollima, riŋge nummirii 112 ja daga heahtedillialmmuhusa. Duogášdieđut doaimmain heahtedilis (suomagillii).
- Gárvot meahccetuvrraide ivdnás biktasiidda ja dálkki mielde. Mielde gánneha fievrridit álo juhkančázi ja hivssetbáhpára.
- Váldde mielde vuosttašveahkki dárbašiid.
- Okto ii galggaše vánddardit. Heahtedilis vánddardanskihpár lea erenoamáš ávkkálaš veahkki.
Go vánddardeami lea fuolalaččat plánen ja lea háhkan dieđuid báikkálaš dilálašvuođain, de dalle sáhttá buoremusat návddašit luonddus.
Ođđaseamos áigeguovdilis áššit gávdnojit suomagielat fierbmesiidduin.
Sesoŋŋaáiggit
Soabbada luonddumeahcis bivnnuhis vánddardanáiggit leat geassi ja ruški. Ruški deaivá dábálaččat čakčamánu álggogeahčai.
